De telescoop EUI aan boord van de ruimtemissie Solar Orbiter werkt verder, ondanks COVID-19

De telescopen van de Extreme Ultraviolet Imager (EUI) aan boord van de ruimtesonde Solar Orbiter hebben op 12 mei 2020 de deuren geopend en de zon gefotografeerd. Dit ‘Eerste beeld’ is een mijlpaal, maar ook een kritieke stap waarbij veel kan misgaan. De teams van wetenschappers en operatoren worden door COVID-19 gedwongen vanop afstand te werken en te communiceren.    

EUI neemt waar in het extreme ultraviolet (EUV), een deel van het zonnelicht dat door de atmosfeer van de aarde wordt tegengehouden. Alleen telescopen in de ruimte kunnen beelden maken in dit licht. Het EUV geeft ons een kijk in het buitenste deel van de zonneatmosfeer. Maar kijken in het EUV is niet zo simpel. EUV-licht reageert immers met verontreinigingen in of rond de telescopen wat beelden van mindere kwaliteit oplevert. De telescoop en de ruimtesonde werden daarom gebouwd in een propere ruimte. Wanneer de deuren van de telescopen worden geopend, kijkt men erop toe dat verontreinigingen die toch nog aanwezig zijn, kunnen ontsnappen en verdampen. Dan komt er nog eens bij dat de filters vooraan, die het zichtbaar licht en de warmte buiten houden maar EUV-licht doorlaten, gemakkelijk kunnen stuk gaan.

Hopen op een goede afloop

Wanneer we het eerste beeld binnenkrijgen, weten we of de filters en camera’s al dan niet in goede gezondheid zijn. Iedereen van het EUI-team werkt vanuit zijn eigen ‘kot’. Het EUI-team hoopt over een week te kunnen melden dat alles goed is verlopen.

Een blik achter de schermen 

• Het proces is interactief: een operator ‘praat’ continu met EUI. Een bericht doet er 2,5 minuten over om vanop de Aarde EUI te bereiken. Het antwoord van EUI doet er eveneens 2,5 minuten over.
• Normaal gezien zijn EUI-operatoren en wetenschappers fysiek aanwezig in de ‘Mission Operations’ controlekamer waar werknemers van ESA de nodige handelingen uitvoeren. Door COVID-19 is dit niet mogelijk. Alle actoren zijn daarom herhaaldelijk in overleg via live teleconferences: tussen de fysiek aanwezige ESA operator en de EUI operator in zijn ‘kot’; tussen de EUI-operator in zijn ‘kot’ en de EUI-wetenschappers in hun ‘kot’.
• EUI werd ontwikkeld door het Centre Spatial de Liège en de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB). 10 mensen van de KSB werken non-stop aan de opstart van EUI sinds begin maart. Vanaf 16 maart werkt iedereen vanuit zijn eigen ‘kot’. Het team overlegt continu met collega’s in andere landen. De spirit zit goed, ondanks COVID-19.
• Volgens ESA-regels, zal het ‘eerste beeld’ pas getoond worden aan de pers wanneer de teams van de overige instrumenten klaar zijn.
• De zenuwen staan strak gespannen en we krijgen meldingen dat de cafeïne-opname explosief is gestegen.